پس از زمان‌بندی و ایجاد برنامۀ اجرایی( تعیین مشخصات فعالیت‌ها، تخصيص و تسطيح منابع و زمان بندی مجدد فعالیت‌ها) ضروري است, قبل از فاز كنترل, برنامۀ تنظيم شده به صورت يك خط مبنا (Baseline) ذخيره شود تا تخمین اولیه‌ای از زمان، هزینه و زمان شروع و پایان فعالیت‌ها وجود داشته باشد و در صورت لزوم تغييرهای برنامه¬ای و نيز پيشرفت فعاليت‌ها با آن مقايسه شود. از این‌رو در این مقاله سعی شده است روش تهیۀ خط مبنا و فیلدهای مرتبط با آن شرح داده شوند؛ در ضمن نحوۀ نمایش اطلاعات مرتبط با آن بیان شود.
با تهیۀ خط مبنا, براساس برنامۀ تهیه شده, مقادیر فیلدهای موجود در برنامه در فیلدهای خط مبنا, که عنوان آن‌ها دارای پیشوند Baselineاند، ذخیره می‌شوند. مثلاً مقدار فیلد Cost در برنامۀ تهیه شده، در فیلد Baseline Cost در خط مبنا, ذخیره می‌شود. می‌توان هم‌زمان مقادیر این فیلدها را با برنامۀ به‌روز‌شده در خروجی‌های نرمافزار مشاهده کرد. پس از اجرای قسمتی از پروژه و گزارش‌گیری از این اجرا, وارد کردن مقادیر واقعی و برنامه ریزی مجدد برای ماندۀ پروژه, می‌توان مقدار انحراف از خط مبنا را بررسی کرد. برای این منظور از فیلدهای مقایسۀ مقادیر خط مبنا و برنامۀ جدید استفاده می‌شود. نمونه‌ای از این فیلدها به این شرح است:
Duration Variance = Duration – Baseline Duration
Finish Variance = Finish – Baseline Finish
Start Variance = Start – Baseline Start
Work Variance = Work – Baseline Work
Cost Variance = Cost - Baseline Cost
یک خط مبنا برای کل طول اجرای پروژه کافی نیست؛ زیرا در طول اجرای پروژه تغییرهایی در برنامه‌ریزی به وجود می‌آید که استفاده از برنامۀ اولیه( خط مبنا) برای مقایسه را غیرممکن می‌کند. از این‌رو امکان ایجاد چندین خط مبنا در MS Project 2010 ایجاد شده است. به بیان دیگر پس از اجرای قسمتی از پروژه و برنامه‌ریزی مجدد برای ماندۀ پروژه باید برنامۀ جدید را در قالب یک خط مبنای جدید ذخیره کرد که مبنای مقایسه در مراحل بعدی گزارش‌گیری از پروژه شود. از این‌رو امکان ایجاد چند خط مبنا ( Baseline، Baseline1، Baseline2 و ...) وجود دارد که هیچ‌یک تاثیری بر دیگری نداررند. Baseline خط مبنای اول است و بقیه خطوط مبنا به ترتیب به این شرح است: Baseline1، Baseline2 و ... .
بدیهی است که فیلدهای مرتبط با خطوط مبنای متفاوت پیشوند متناسب با نام خط مبنا دارند. مثلاً فیلدهای مرتبط با خط مبنای Baseline4 به این شرح است: Baseline4 Duration، Baseline4 Finish، Baseline4 Start و ... .
تهیۀ خط مبنا
برای تهیۀ خط مبنا باید مسیر زیر دنبال شود:
Project → Set Baseline → Set Baseline
به این ترتیب پنجرۀ Set Baseline باز می‌شود که در لیست Set baseline باید نام خط مبنا تعیین شود.
پس از برنامه‌ریزی اولیه برای ذخیرۀ اولین خط مبنا( Baseline) باید همۀ فعالیت‌های پروژه ذخیره شوند؛ از این‌رو از بین دو گزینۀ Entire project( همۀ پروژه) و Selected tasks( فعالیت‌های انتخاب شده) گزینۀ اول انتخاب می‌شود؛ ولی در ذخیرۀ بقیۀ خط‌های مبنا ممکن است لازم باشد که فقط تغییرهای اِعمال شده در فعالیت‌های خاصی ذخیره شوند؛ به عبارتی دیگر بروزرسانی موضعی انجام شود. از این‌رو در پنجرۀ Set Baseline گزینۀ دوم( Selected tasks) انتخاب می‌شود.
در MS Project 2010 این امکان فراهم شده است که در نحوۀ برخورد با خلاصه فعالیت ها انعطاف بیشتری وجود داشته باشد و در این‌مورد از کاربر کسب تکلیف شود. براین اساس دو گزینۀ زیر در پنجرۀ Set Baseline وجود دارند.
To all summary tasks: با فعال کردن این گزینه تغییرهای اِعمال شده در فعالیت‌های خلاصۀ غیرانتخابی نیز در خط مبنا ذخیره می‌شوند و این تغییر براساس تغییر فعالیت‌های زیرمجموعۀ انتخابی است. بنابراین, با فعال کردن این گزینه، تغییر فعالیت‌های خلاصۀ انتخابی عیناً در خط مبنا ذخیره می‌شود و تغییرهای فعالیت‌های خلاصۀ غیرانتخابی براساس تغییر فعالیت‌های زیرمجموعه در خط مبنا ذخیره می‌شوند.
From subtasks into selected summary task(s): با فعال کردن این گزینه تغییرهای اِعمال شده در فعالیت‌های خلاصۀ غیرانتخابی در خط مبنا ذخیره نمی‌شوند و تغییرهای اِعمال شده در فعالیت‌های خلاصۀ انتخابی براساس تغییر فعالیت‌های زیرمجموعه در خط مبنا ذخیره می‌شود.
با فعال کردن هر دو گزینۀ تغییرهای خلاصه فعالیت‌های انتخابی و غیرانتخابی براساس تغییر فعالیت‌های زیرمجموعه در خط مبنا ذخیره می‌شوند.
هر خط مبنا معرف فعالیت‌ها، منابع، تخصیص‌ها و فیلدهای زمانی‌اند. در صورتی‌که هدف فقط ذخیرۀ فیلدهای زمان شروع و پایان فعالیت‌ها باشد می‌توان از Interim plan استفاده کرد. به بیان دیگر Interim plan عملکردی کاملاً مشابه خط مبنا دارد ولی فقط مقادیر فیلدهای زمان شروع و پایان را ذخیره می‌کند. از این‌رو عنوان اولین Interim plan، Start1/Finish1, است و عنوان سایر Interim plan ها از Start2/Finish2 تا Start10/Finish10.
در پنجرۀ Set Baseline در صورتی‌که بر Set interim plan کلیک شود می‌توان Interim plan ایجاد و یا Interim plan موردنظر را در قالب دیگری( خط مبنا یا Interim plan دیگر) ذخیره کرد. در لیست Copy, مبدا، و در لیست Into مقصد موردنظر انتخاب می‌شود. مبداء یکی از سه مورد خط مبنا( Baseline تا Baseline10)، اطلاعات فعلی( Schedule Start/Finish) و یکی از Interim plan ها است. مقصد یکی از دو مورد خط مبنا( Baseline تا Baseline10) و یکی از Inter
im plan ها است.