تفاوت کنترل کیفیت ( Control Quality ) و اعتبار سنجی اسکوپ ( Validate Scope ) .همانطور که میدانید، در ویرایش پنجم استاندارد PMBOK، تغییراتی زیادی انجام گرفت که از آنجمله می تواند به تغییر فرآیند بررسی دامنه (verify scope) به اعتبارسنجی دامنه (validate scope) اشاره کرد.قبل از شروع بحث تفاوت کنترل کیفیت ( Control Quality ) و اعتبار سنجی اسکوپ ( Validate Scope )، بهتر است درباره معنی بررسی (Verify) اعتبارسنجی (Validate) صحبت کنیم و مشخص نماییم چقدر از یکدیگر متفاوت هستند.
فرآیند بررسی (verification process) ، قبل از فرآیند اعتبار سنجی (validation process) قرار میگیرد.در فرآیند بررسی، شما تحویل دادنی ها (Delivrables) را از نظر تکمیل بودن و درستی بارزسی (Inspection) می نمایید. در واقع اینجا، جایی خواهد بود که شما محصول ساخته شده را بررسی می کنید.این فرآیند یک فرآیند داخلی است که اصولا توسط مهندسان کنترل کیفیت انجام می شود و هدفش این است که محصول ساخته شده، نیازمندیها و مشخصات از پیش تعیین شده را پوشش داده باشد. و در یک جمله می توان گفت : " بررسی (Verification)، یعنی ساخت چیز درست".
فرآیند اعتبارسنجی (validation process) بعد از فرآیند بررسی قرار میگیرد و هدف آن بررسی آن است که آیا محصول نیازهای مشتری و سایر ذی نعان را پوشش داده است یا خیر .اینجا در واقع جای است که عملکرد محصول را بر اساس مشخصه های از پیش تعیین شده بررسی می کنند.فرآیند اعتبارسنجی توسط تیم پروژه صورت نمی گیرد.در اغلب زمان ها، این فرآیند شامل مدیر پروژه، مشتریان و سایر ذی نفعان می باشد. برای مثال : تصور کنید که شما برنامه ریزی کردید که یک محصول جدید که از شما خواسته شده است را بسازید.شما آن را طراحی و سپس ساختید.قبل از آنکه شروع به استفاده از آن محصول نمایید، می بایست بررسی کنید که آیا محصول ساخته شده بر اساس طراحی تعیین شده بوده است یا نه .جواب می تواند مثبت یا منفی باشد.اگر جواب مثبت باشد، شما می تواند شروع به بازاریابی آن نمایید .این مرحله نشان میدهد که شما محصول را بررسی کرده اید .حال، شما شروع به بازاریابی آن می نمایید .محصول شما، بازخوردهای خوبی را از مشتریان دریافت نموده است و فروش خوبی نیز براساس انتظاری که داشتید،داشته است. این به این معنی است که این محصول اعتبارسنجی هم شده است چراکه نیازها و انتظارات مشتریان را پوشش داده و باعث خرسندی آنها گردیده است.
حال درباره موضوع اصلی مقاله صحبت می کنیم، که تفاوت کنترل کیفیت ( Control Quality ) و اعتبار سنجی اسکوپ ( Validate Scope ) می باشد.در اولین نگاه، بنظر می رسد که هر 2 یکی هستند و تفاوتی ندارند.چراکه این 2 فرآیند هر دو شامل بازرسی و بررسی تحویل دادنی ها هستند با این حال آنها یکسان نیستند.بین این دو فرآیند تفاوتهایی وجود دارد همچنین هدفهای آنها نیز متفاوت است و هرکدام در جای خاصی مورد استفاده قرار می گیرد.
کنترل کیفیت (Control Quality)
فرآیند کنترل کیفیت بصورت داخلی برای اطمینان از آنکه محصول کاستی و خطا نداشته باشد، به درستی تکمیل و تمام تیازمندیهای را پوشش داده باشد، انجام می گیرد.فعالیتهای کنترل کیفیت بوسیله افراد کنترل کیفیت و در بخش اجرا پروژه (project execution) صورت می گیرد.بر اساس ویرایش پنجم استاندارد PMBOK، کنترل کیفیت عبارت است فرآنید مونیتوریگ و ذخیره سازی نتایج اجرای فعالیتهای کیفیت برای ارزیابی عملکرد و پیشنهاد تغییرات در صورت نیاز .این بدین معنی است که در فرآیند کنترل، شما مشخصات تحویل دادنی ها و همراستای با مشخصات طراحی شده را خواهید دید.اگر شما هرگونه انحرافی در مشخصات طراحی دیدید، شما پیشنهاد رفتار پیشگیرانه (Preventive Action) و رفتار اصلاحی (Corrective Action) خواهید داد.در فرآیند کنترل کیفیت، شما تحویل دانی ها را با هدف درست بودن و اینکه نیازمندیهای کیفیت که در قراداد آمده است را پوشش داده است،بارزسی می کنید.برای مثال : فرض کنید که شما قرارداد ساخت جاده ای به طول 200 کیلیومتر را دارید، شما شروع به انجام پروژ] می نمایید و با مهندس کنترل کیفیت برای بازدید کیفیت کار قرار میگزارید.مهندس کنترل کیفیت در آن زمان در محل پروژه حاضر می شود.او کیفیت تحویل دادنیها را برای هر مرحله، بررسی می کند.برای نمونه : پایین بودن کیفیت متریال، سطح جاده، دور برگردانها، همراستا بودن با حاشیه جاده و غیره.این مثال نشان دهنده فعالیتهای کنترل کیفیت می باشد.
اعتبار سنجی حیطه (Validate Scope)
فرآیند اعتبار سنجی توسط مدیر پروژه به همراه مشتری بعد از تکمیل شدن محصول و یا تحویل دادنی صورت می گیرد.هدف از این فرآیند اطمینان حاصل نمودن از این است که مشتری بطور رسمی این محصول را می پذیرد.بر اساس استاندارد PMBOK ویرایش پنجم، فرآیند اعتبارسنجی حیطه عبارت است از فرآیندی که بطور رسمی پذیرش تحویل دادنی های تکمیل شده پروژه را انجام میدهد.بر اساس تعریف ارائه شده، شما بطور شفاف هدف آن را می بیند و آن چیزی نیست غیر از گرفتن پذیریش رسمی از کارفرما بابت تحویل محصول . در فرآیند کنترل کیفیت شما تحویل دادنی ها را بررسی می کنید و به محضی که دپارتمان کنترل کیفیت آن را تایید کرد شما آن را با مشتری اعتبارسنجی می کنید. برای مثال : در ادامه مثال بالا، شما 50 کیلومتر از 200 کیلومتر جاده را ساختید.شما از کارفرما دعوت می کنید که برای بازرسی آن بخش از کار تحویل شده به محل سایت بیایید.این کار را با این هدف انجام می دهید که در این بازرسی، تاییده نهایی کارفرما را از اون بگیری و بعد از آن درخواست صورت وضعیت نمایید.کارفرما در محل سایت حاضر می شود و همه نیازمندیهای خود را با کار صورت گرفته مقایسه میکند تا ببیند که آنها پوشش داده شده باشد.برای نمونه، کارفرما عرض جاده، همراستایی با حاشیه جاده، صحیحی بودن طول جاده و غیره را بررسی می کند،بعد از بازرسی صورت گرفته، کارفرما ممکن است چند نمونه تست برای استقامت جاده نیز انجام دهد.به محضی که کارفرما راضی باشد، نامه صورت وضعیت را امضا می کند و جاده بطور رسمی پذیرفته میشود و شما بابت تکمیل بخشی از کار، پول خود را دریافت می کنید.این فرآیند اعتبارسنجی حیطه نامیده می شود.
لطفا توجه داشته باشید که نیاز نیست فرآیند اعتبار سنجی حتما در انتهای پروژه صورت گیرد.این فرآیند می تواند قبل از انتهای پروژه نیز صورت گیرد.علاوه بر این، می تواند همزمان با فرآیند کنترل کیفیت انجام گیرد.