مدل برجستگی برای آنالیز ذینفعان پروژه ( Salience Model to Analyze Project Stakeholders ) .همانطور که می دانید، مدیریت ذی نفعان کار بسیار مهمی برای تکمیل موفقیت آمیز پروژه می باشد.اگر پروژه شما کوچک باشد،شما براحتی می توانید ذینفعان خود را مدیریت کنید اما اگر پروژه شما بزرگ باشد، مدیریت ذینفعان کار آسانی نیست.شما نمی توانید رفتار مشابه با همه ذی نفعان داشته باشید.شما می بایست بدانید که کدامیک از آنها با اهمیت تر و کدامیک کم اهمیت تر هستند.
لذا می بایست در ابتدا ذینفعان با اهمیت تر را مدیریت نزدیک (Manage Closly) داشت چراکه آنها تاثیر زیادی بر روی اهداف پروژه خواهند داشت.برای مدیریت اثربخش ذی نفعان، در ابتدا باید آنها را گروه بندی کرد و سپس می بایست برای هر گروه استراتژی مدیریت با آنها را تدوین کرد.
در استاندارد PMBOK ، شما چهار مدل برای گروه بندی ذینفعان خواهید دید که به شرح ذیل می باشند :
* شبکه قدرت/علاقه (Power/interest grid)
* شبکه قدرت/نفوذ (Power/influence grid)
* شبکه نفوذ/تاثیر (Influence/impact grid)
* مدل برجستگی (Salience model)
در استاندارد PMBOK تنها درمورد یکی از این چهار مورد بالا صبحت شده است و آن" شبکه قدرت/علاقه (Power/interest grid)" می باشد و متاسفانه درباره مابقی آنها توضیحی داده نشده است.در این چهار مدل، سه مدل اول تقریبا شبیه به هم هستند و براساس دو خصوصیت یا متغییر شکل گرفته اند.اما مدل چهارم "مدل برجستگی (Salience model)" کمی متفاوت می باشد و براساس سه خصوصیت یا متغییر شکل گرفته است.برجستگی ذی نفع (Stakeholder Salience) به معنی درجه ای است که مدیران برای اولویت بندی کردن درخواست ها و ادعا های ذی نفعان در پروسسه تصمیم گیری به آنها می دهند. در اینجا سه نوع خصوصیت برای ذینفعان پروژه وجود دارد : قدرت، مشروعیت و ضرورت (power, legitimacy, and urgency).
قدرت (Power) :
در این بخش ما قدرت ذی نفعان را بر روی پروژه و خروجی ها مشخص می کنید.قدرمت به معنی تاثیر گذاری یک شخص برروی انجام یک کار است که توسط شخص دیگری قابل امکان نیست.قدرت می توان اجبار، عملی، و یا انگیزه باشد.
مشروعیت (legitimacy) :
در این بخش ما مشروعیت یا اقتضاء ذی نفعان برروی پروژه و خروجی ها را مشخص می نماییم.شما می بایست توجه بسیار زیادی به این ذی نفعان داشته باشید اگر چنانچه درخواست آنها مناسب و دارای مشروعیت باشد.
ضرورت (urgency) :
ضرورت درواقع درجه ای از نیازمندیهای ذی نفعان ایت که با شما تماس می گیرند و درخواست پاسخ سریع به آن درخواست را دارند.درواقع نشان دهنده حساسیت زمانی انجام نیازمندیها از طرف ذی نفعان می باشد.در اینجا شما می توانید مشخص کنید هر نیازمندی از هر ذی نفعان نیاز به انجام بر اساس ضرورت دارد و یا ندارد.وقتی شما این پارامترهای را با هم ترکیب می کنید، می توانید لیست اولویت بندی شده ذینفعان را داشته باشید.هم اکنون شما می توانید ترتیب ذی نفعان از با لا به پایین را اولویت بندی نمایید.این کار می تواند باعث صرفه جوی زمان برای پاسخ به درخواست ذی نفعان کم اهمیت تر شود.
شما می بایت توجه داشته باشید که مدل برجستگی ذی نفعان، ثابت نیست و بصورت داینامیک می باشد و در طول زمان می تواند تغییر کند.لذا می بایست شما بطور مداول آن را رسد کنید وبطور متداول برا اساس بازخورد تغییرات، بروزرسانی نمایید.
چگونه می بایست دیاگرام مدل برجستگی را ترسیم کرد
دیاگرام مدل برجستگی ذینفعان در واقع یک دیاگرام ون (Venn diagram) می باشد که هر خصوصیات بصورت یک دایره نمایش داده می شود.تقاطع این دایره ها با هم نشان دهنده آن است که آن ذی نفعان دارای چند ویژگی هستند.
Salience Diagram
برای ترسیم دیگرام برجستگی، در ابتدا می بایست 3 خصوصیت برای هر ذی نفعی را ترسیم نمایید و سپس آنها را بر اساس هشت گروه، دسته بندی نماییم :
* هسته (Core)
* غالب (Dominant)
* خطرناک (Dangerous)
* وابسته (Dependent)
* پنهان (Latent)
* احتیاطی (Discretionary)
* خواستار (Demanding)
* غیر ذینفعان (Non-Stakeholder)
هسته (Core)
این ذی نفعان بسیار با قدرت، ضرورت و مشروعیت بالا هستند.بنابریان، شما باید توجه خاصی با آنها داشته باشید و بصورت نزدیک آنها را مدیریت نمایید.در بعضی جاها این گروه را قطعی (Definitive) نیز می نامند.
غالب (Dominant)
این ذی نفعان بسیار با قدرت و مشروعیت بالا هستند اما ضرورت آنها پایین است.بانابراین آنها را بصورت نزدیک مدیریت می نماییم اگرچه ضرورت آنها پایین است و اهمیت آنها از گروه هسته (Core) نیز پایین تر می باشد.
خطرناک (Dangerous)
این ذی نفعان بسیار با قدرت و ضرورت بالا دارند اما مشروعیت آنها پایین است و این چیزی است که باعث خطرناک بودن این گروه است.شما مجبور هستید بطور مرتب آن را بصورت نزدیک مدیریت کنید چراکه آنها سد موفقیت پروژه خواهند بود.
وابسته (Dependent)
این ذی نفعان ضرورت بالا و مشروعیت بالا دارند اما قدرت آنها پایین است.بنابراین با توجه به اینکه قدرت آنها پایین است نیاز نیست که شما خیلی را از نزدیک مدیریت کنید.
پنهان (Latent)
این ذی نفعان ضرورت پایین و مشروعیت پایین دارند اما قدرت آنها بالا است.بنابراین با توجه به اینکه قدرت آنها بالا است و براحتی تاثیر بر روی پروژه خواهند داشت، نیاز است که شما آنها را بصورت هوشیارانه مدیریت کنید.
احتیاطی (Discretionary)
این ذی نفعان ضرورت پایین و قدرت پایین دارند اما مشروعیت آنها بالا است.اگرچه قدرت و ضرورت آنها پایین است اما مشروعیت آنها باعث می شود که شما سعی کنید که نیازمندیهای آن ها را انجام دهید.شما با آنها بطور مرتب برای ایجاد گزارشهای پیشرفت و بروزرسانی وضعیت پروژه، ارتباط دارید.
خواستار (Demanding)
این ذی نفعان مشروعیت پایین و قدرت پایین دارند اما ضرورت آنها بالا است.معمولا این ذینفعان خیلی کلامی هستند و ممکن است درصورتی که تقاضا آنها انجام نشود روی سایر ذی نفعان تاثیر منفی بگذارند.این ذینفعان به توجه شما نیاز دارندو شما بایستی با دقت آنها را مدیریت کنید.
غیر ذینفعان (Non-Stakeholder)
این افراد، ذینفعان پروژه شما نیستند.بنابراین نیاز نیست که زمان خود را صرف مدیریت آنها نمایید.